Voorkom die wildaanrijding

Dieren zoals reeën zoeken regelmatig nieuwe leefgebieden. Daarbij moeten ze wegen en water oversteken, wat gevaarlijke situaties kan opleveren — zowel voor de dieren als voor mensen.

Een fauna-oversteekplaats is een plek waar dieren veilig van het ene gebied naar het andere kunnen gaan. Daar waar ze via het water oversteken en ze uit het water kunnen klimmen spreken we van een Fauna-uittreedplaat. Dieren gebruiken vooral rustige gebieden om drukke of gevaarlijke plekken te passeren. Wij kunnen hen helpen door veilige routes aan te leggen, zoals groene stroken, tunnels of ecoducten. Ook kunnen we mensen en dieren waarschuwen met lichtsignalen, geluid, wildspiegels, verkeersinformatie of door tijdelijk wegen af te sluiten.

Op de weg vormt elke ruimte tussen auto's voor dieren een kans om over te steken — maar ook een risico op een aanrijding. Hoe drukker en sneller het verkeer, en hoe meer dieren er zijn, hoe groter het gevaar.

Vooral min of meer rustige gebieden stellen dieren in staat om onvriendelijke omgevingen te passeren. Om dergelijke faunapassages te creëren, kunnen wij als mensen helpen door verbindingszones aan te leggen. Denk hierbij aan groenstroken, tunnels, ecoducten, maar ook aan maatregelen om mensen en dieren te waarschuwen.

Veel beheerders en onderzoekers werken aan fauna-oversteekplaatsen en hebben zich georganiseerd in de grensoverschrijdende organisatie IENE (Infrastructure & Ecology Network Europe) — een netwerk dat kennisdeling bevordert voor veilige, duurzame en biodiversiteitsvriendelijke pan-Europese transportinfrastructuur. Daaruit komt veel informatie.

Het heeft er alle schijn van dat de werking van de maatregelen het gevolg is van het willen voorkomen van wildaanrijdingen. Die Dynamiek helpt!

• Verminder je snelheid
• Focus op jouw route
• Wijk niet uit

Rijd bewust
Let op de verkeersborden en andere waarschuwende verkeersmaatregelen
Wegbeheerders plaatsen langs wegen met veel wildaanrijdingen verkeersmaatregelen zoals verkeersborden, wildspiegels, wildreflectoren en afrastering.  Verkeersmaatregelen zijn aanwijzingen dat eerder op die plek veel wildaanrijdingen zijn geweest. Het zien van de verkeersmaatregelen is het signaal dat daar wildaanrijdingen plaatsvinden. Het is beter dat 'signaal' niet te negeren. Wees dan gewaarschuwd: Rijd bewust!

Verminder snelheid.
Bij lagere snelheden verbetert het reageren aanzienlijk. Wees voorbereid op onvoorspelbare omstandigheden zoals gedrag en meer dieren. Veel dieren reizen niet alleen, dus wanneer er één dier is, kunnen er meer komen. Let met name op moeder/nakomelingen combinaties.

Snelheid is een bepalende factor in botsingen. Snelheid vermindert de mogelijkheden een gevaarlijke situatie te vermijden. Sommige studies zien signalen dat aanrijdingen met dieren meer voorkomen dan verwacht op heldere, droge nachten en op lange rechte stukken. Vermoedelijk omdat bestuurders in die omstandigheden de neiging hebben om sneller te rijden. Doe dat niet!

Gebruik uw voertuig
Houdt voorruiten, koplampen, knipperlichtinstallatie en achterlichten schoon en draag altijd de veiligheidsgordel. Gebruik indien mogelijk groot licht om uw gezichtsveld breder en dieper te maken. Bestuurders kunnen toeteren en met de lampen knipperen om de dieren van de weg te schrikken. En uw voertuig is uw bescherming om de gevolgen tot een minimum te beperken.

Wat als een botsing onvermijdelijk lijkt?
Er is geen andere, verstandige, keus dan proberen uw route te blijven rijden. Daardoor heeft u de situatie meer onder controle. U heeft onbewust meer tijd, minder snelheid en dus kracht op het moment van de botsing. Dus: Als een ree op je pad komen en de botsing onvermijdelijk lijkt: Kijk niet naar het dier maar:

• Stuur naar uw route:  Onbewust stuurt u het voertuig namelijk naar de plaats waar u naar kijkt. Ernstige botsingen met obstakels naast de weg kunnen optreden als je de controle over het voertuig verliest bij het ontwijken van een dier.
• Rem krachtig: Maar let op: Sinds 2004 is het voor nieuwe auto's verplicht om over een ABS te beschikken. Heeft jouw voertuit dat niet ga dan pompend remmen. Het ABS-systeem of pompend remmen zorgt ervoor dat de auto bestuurbaar blijft.
• Laat vlak voor de botsing het rempedaal los en rem weer na de botsing: De auto zal dan de neus omhoog veren waardoor er minder kans is dat het dier door de voorruit zal komen.

Het voorkomen van wildaanrijdingen vraagt om slim en zorgvuldige gekozen maatregelen. Eén daarvan is het overwegen om wildspiegels en -reflectoren te plaatsen. Wildspiegels weerkaatsen het licht van passerende voertuigen naar de omgeving waar dieren zich bevinden. Als deze hulpmiddelen goed zijn geplaatst en onderhouden, kunnen ze bijdragen aan het herkennen van het risico op een wildaanrijding door mens en dier. Daardoor helpt zo'n wildwaarschuwing adequaat te leren reageren.

Hoewel dit functioneren niet is onderzocht als onderdeel in internationale wetenschappelijke experimenten las KcR wel dat reeën alerter reageren bij verlichting in het wetenschappelijk experiment Effektivität von optischen Wildunfallpräventionsmaßnahmen pag. 61/62, dat er dalingen in wildaanrijdingen zijn geconstateerd maar dat deze niet significant zijn te koppen aan de inzet van wildspiegels. KcR verwachten dat het effect wel te koppelen is aan het moment van plaatsen. Dat is echter alleen mogelijk als de registratie van verkeersslachtoffers zorgvuldig wordt gedaan.

We onderscheiden passieve en passieve en actieve waarschuwingssystemen voor wild en verkeer. Passieve systemen, zoals wildspiegels reflecteren licht en beweging. Actieve systemen maken gebruik van technologie zoals verlichting en/of geluidssignalen die worden geactiveerd door sensoren en besturingseenheden, bij nadering van een voertuig of dier.

Een goede plaatsing betekent dat de reflecties en eventuele geluidssignalen zichtbaar en hoorbaar worden voor Zintuigen van zowel mens als dier. Dit vraagt om een doordachte selectie van het type wildspiegel of waarschuwingssysteem, afgestemd op de lokale situatie, zoals vegetatie, wegindeling en het gedrag van het aanwezige wild.

Wildspiegels en andere waarschuwingsmaatregelen hebben daarnaast een signaalfunctie voor weggebruikers. Ze kunnen bijdragen aan het bewustzijn van het risico op wildaanrijdingen, mits ze goed zijn geplaatst en onderhouden. Deze visuele prikkels herinneren bestuurders eraan alert te blijven, vooral in gebieden waar wild zich regelmatig ophoudt.

Helaas is er tot nu toe slechts beperkt onderzoek gedaan naar het effect van de plaatsing en onderhoud van wildspiegels op mens en dier. Dit gebrek aan kennis leidt regelmatig tot teleurstellende resultaten. Zo is het nog onvoldoende uitgewerkt welk effect de maatregelen incl. het strategisch beheren van de maatregel heeft op het aantal aanrijdingen.

Effectief waarschuwen werkt het best wanneer dieren en mensen in hun natuurlijke gedrag worden gerespecteerd, zonder hen te beperken of te dwingen tot gewenst gedrag. Dit en de behoefte aan doordacht selecteren van de maatregel was aanleiding voor Wildspiegels plaatsen.

Afbeelding: Diverse wildreflectoren en montages