Reeën zien

Reeën zie je meestal per ongeluk. Je wandelt of rijdt ergens door het buitengebied en plots wordt je aandacht getrokken door een opvallende verschijning. Als het vervolgens je aandacht heeft ontstaat de behoefte reeën te gaan spotten en te bestuderen. Dan is het handig het dier te leren kennen. Daar helpen wij je bij en we verwachten dat je behoefte gaat krijgen aan een verrekijker. Reeën spotten doen je door in op een rustige plek in het buitengebied waar de natuur niet intensief wordt beheerd gedurende de avond- en ochtendschemering de overgangen tussen bos en weide van een afstand van meer dan honderd meter te bekijken. De dieren niet in hun leefgebied te storen en te wachten tot ze komen. Dat kan even duren maar een half uur na formele zonsondergang verwachten we succes!

Naast dit reeën zien kennen we ook andere doelen en methoden om reeën te zien zoals warmtebeeld detectie en wild camera's.

In 2012 hebben de projectpartners de ideeën uitgewerkt naar functionele ontwerpen voor in de praktijk bruikbaar systeem. Uitgangspunt is de infraroodsensor van ISA Industrie Elektronik geweest. Die sensor was op dat moment al enkele jaren op de markt, maar tot dan alleen in een uitvoering die door mensen kon worden gedragen. Als je ermee door het gras liep herkende deze via een rij van infraroodsensoren de warmte van wilde dieren en nesten in het gewas. Dat werkte tot een breedte van zes meter. In de handel zijn ook enkelvoudige infraroodsensoren geweest. Je kunt deze vergelijken met een zaklamp die de warmte van het wild detecteert. Die hebben daardoor ook de beperkingen van een zaklamp gehad zoals de reikwijdte en het daardoor beperkte zoekgebied. De bundel en de hoek van de bundel hebben het resultaat van de speurtocht bepaalt.

Zowel voor de meervoudige als enkelvoudige infraroodsensoren is gebleken dat bij het toenemen van de temperatuur de warmtesensor overdag minder bruikbaar was. De hotspots gaan op in de reflectie van andere opgewarmde objecten zoals planten. Daarnaast komt het voor dat de dieren bedekt zijn door het gewas waardoor de warmte uitstraling beperkt wordt en de dieren alleen recht van boven te herkennen zijn. Toch is 95% van alle reekalveren die zich in het te maaien gras bevonden gevonden. Belangrijk is dat het gehele perceel zorgvuldig werd afgezocht. De enorme oppervlakte, in een korte tijd te maaien, gebied zorgde ervoor dat er veel mensen met het systeem moesten gaan zoeken.

De projectgroep heeft daarom de ISA-wildredder verbeterd en geschikt gemaakt voor rijdende trekkers. Om de werking te verbeteren zijn naast de infraroodsensoren, afstandsmeters en gewone camera's gemonteerd. Elk van deze middelen heeft zo zijn eigen fouten in de waarneming gehad. De combinatie verhoogde echter aanzienlijk de kans dieren te vinden. De sensoren en camera's hangen aan een arm naast de maaier en speuren het te maaien gras af. De redder brengt wilde dieren en nesten in kaart, eventueel via gps, zodat de trekker chauffeur een werkgang lang de tijd heeft om actie te ondernemen. De wildredder verjaagt de dieren namelijk niet zelf.

De methode is kostbaar in geld en tijd. Naast de kosten voor de techniek kost het tijd omdat bij elk alarm dat afgaat de maaimachine moet stoppen en er maatregelen moeten worden getroffen om de dieren uit het perceel te verwijderen.

De drones vlogen daarbij op circa vijftig meter hoogte. Ook hier bleek dat niet alleen de omgevingswarmte bepalend is voor het resultaat maar ook de bedekking van de 'lichamen' met het gewas. De verbetering werd verwacht als de infraroodsensor gecombineerd zou worden met een microgolfsensor. Deze meten veel water bevattende lichamen.

De drone kon in tien minuten circa zes hectare afzoeken. Men toonde daarmee aan dat de drone een grote voordelen had ten opzichte van de in Duistland gevonden technieken. De systematiek is namelijk veel sneller als de maaimachine met als gevolg dat meer oppervlakte kan worden voorbereid en de maaier niet voor de gevonden dieren hoeft te zorgen en dus door kan gaan met zijn werk.

Deze techniek is voor de toenmalige beheerder van Kenniscentrum Reeën aanleiding geweest om dit in Nederland te promoten en zelf ervaring op te doen. Lees hierover onze speerpunten, bijvoorbeeld: Droneteam. Inmiddels is deze techniek verder ontwikkeld en verfijnd. Kenniscentrum Reeën trekt bijvoorbeeld: Project: Bevorderen en verduurzamen biodiversiteit door inzet natuurdrone. Met de modernste systemen worden grotere oppervlakten afgezocht, de hotspots gemarkeerd, automatisch herkent en middels een bericht aan de redders van de reekalveren doorgegeven.

Om de inzet van natuurdrones te ondersteunen faciliteert Kennscentrum Reeën sinds 2020 het ontstaan van een Natuurdronenetwerk in Nederland met haar kennis, onder andere via: www.natuurdronenetwerk.nl.

Een wildwaarschuwingssysteem waarschuwt een mens en/of dier voor de ander bijvoorbeeld weggebruikers over de kans op een wildaanrijding. Een geavanceerd systeem detecteert en waarschuwt, volautomatisch, de weggebruikers voor wild.

Veel wilde dieren, waaronder reeën, kennen een trek langs min of meer dezelfde routes. Daar waar de kruisingen gelijkvloers zijn, met wegen van mensen zijn daarom hotspots vast te stellen waar het oversteken plaatsvindt en dus wildaanrijdingen kunnen plaatsvinden. Bij een geavanceerd wildwaarschuwingssysteem worden de wilde dieren naar speciaal ingerichte faunaoversteekplaatsen geleid. Waar het overstekende wild wordt gedetecteerd, waargenomen, om volautomatisch, de automobilist te waarschuwen voor deze wilde dieren.

Om te komen tot de wilddetectie wordt, door deskundigen, de faunaoversteekplaats geïnventariseerd en vervolgens, voor de soorten, ingericht. De routes worden begrensd tot wildsluizen. In die wildsluizen worden sensoren, bewegingsmelders of warmtedetectie, geplaatst die het wild waarnemen zodra deze in de wildsluis terecht komt. Het systeem zorgt er vervolgens voor dat het systeem, volledig automatisch, de gebruikers van de weg attendeert op het naderende wild door middel van oplichtende led-signalen en een tijdelijke snelheidsverlaging naar vijftig kilometer per uur.

In Overijssel zijn zeker 40 locaties waar met enige regelmaat ongevallen met overstekend wild voorkomen. Het aantal geregistreerde dode dieren langs provinciale wegen was voor 2011, elk jaar, meer dan twee duizend stuks. Waarvan de helft met schades groter dan duizend euro. Gelukkig weinig met ernstige slachtoffers onder mensen. Het gaat bij deze wildaanrijdingen om zowel kleine dieren, bijvoorbeeld egels, marters, vogels, als grote dieren zoals vossen, dassen en reeën. De systemen worden uitgevoerd door Prowild. Inmiddels heeft de provincie Overijssel jaar op jaar vijfennegentig procent minder aanrijdingen met reeën: Met nam het blijvende, opzienbarende, effect van de elektronische wildwaarschuwingssystemen maakt het systeem uniek. Nu na ruim 4 jaar durft de contactpersoon van de provincie Overijssel, Bert Dijkstra, wel te zeggen dat deze Elektronische Wildwaarschuwingssystemen, blijvend, uitermate succesvol zijn en onkosten besparend.