Door: 22/02/2010 Harry Draijer
Iedereen kent het bord J27 wel dat waarschuwt voor overstekend wild. Maar doe je ook iets met die informatie als je het tegen komt langs de weg? Ik heb me er nooit iets van aangetrokken. Moet ik langzamer gaan rijden of beter opletten? Is er wel wild dat oversteekt? Ik heb in Nederland nog nooit een hert of ree de snelweg zien oversteken.
Tot onlangs een kennis een overstekend hert aanreed. Hert dood en een enorme ravage aan de auto. Google brengt snel naar boven dat ruim een miljoen wilde dieren per jaar worden aangereden (egels, konijnen, ganzen, wilde zwijnen, reeën en herten). In 1998 werden circa 2.500 reeën en herten aangereden. Dat zijn er bijna 7 per dag! Oeps, veel meer dan ik gedacht had.
Het laat maar weer eens zien hoe wij in het dagelijks leven risico's geheel anders inschatten dan binnen de risicoanalyse. Volgens de definitie kan het risico van een gebeurtenis gezien worden als een combinatie van de ernst van de mogelijke gevolgen en de kans dat de gebeurtenis optreedt. De gevolgen kunnen we meestal rationeel wel begrijpen. Maar de ernst die we voelen, neemt toe naar mate bekenden of wijzelf uit ervaring kunnen spreken. Het neerstorten van het Turkse vliegtuig nabij Schiphol kreeg voor rnij een heel andere dimensie, toen ik iemand ontmoette die dit had meegemaakt.
En wat is een kans? Vrijwel niemand heeft daar een gevoel bij dat rationeel klopt. Alle deelnemers aan een loterij zijn daar een goed voorbeeld van. Als je een gevaar nog nooit hebt meegemaakt en niemand ervan kan verhalen, dan beschouwen we de kans dat het daadwerkelijk gebeurt als nihil en verwachten we bij 20% kans op regen niet dat het droog blijft? De uitspraak dat de kans op een overstroming in Nederland 1 op 4000 jaar is, interpreteren we graag als 'over' 4000 jaar. Die kans blijft echter elke dag hetzelfde.
Risico en gevaar relateren we ook aan (zelf)vertrouwen en de mate waarin we de situatie onder controle (denken) te hebben. Zo kan een bestuurder van een Audi A4 met winterbanden veel (zelf)vertrouwen hebben, gecombineerd met een 'in-control' gevoel, dat hij/zij zelf met glad weer geen reden ziet om langzamer te rijden.
Door de evolutie zijn we geconditioneerd om op praktische wijze met risico's in ons leven om te gaan. Het valt vaak niet mee om dit los te laten, als het nodig is.