Wanneer komen de aanrijdingen met wild voor?

Door: 22/02/2010 Harry Draijer

Tot onlangs een kennis een overstekend hert aanreed. Hert dood en een enorme ravage aan de auto. Google brengt snel naar boven dat ruim een miljoen wilde dieren per jaar worden aangereden (egels, konijnen, ganzen, wilde zwijnen, reeën en herten). In 1998 werden circa 2.500 reeën en herten aangereden. Dat zijn er bijna 7 per dag! Oeps, veel meer dan ik gedacht had.

Het laat maar weer eens zien hoe wij in het dagelijks leven risico's geheel anders inschatten dan binnen de risicoanalyse. Volgens de definitie kan het risico van een gebeurtenis gezien worden als een combinatie van de ernst van de mogelijke gevolgen en de kans dat de gebeurtenis optreedt. De gevolgen kunnen we meestal rationeel wel begrijpen. Maar de ernst die we voelen, neemt toe naar mate bekenden of wijzelf uit ervaring kunnen spreken. Het neerstorten van het Turkse vliegtuig nabij Schiphol kreeg voor rnij een heel andere dimensie, toen ik iemand ontmoette die dit had meegemaakt.

En wat is een kans? Vrijwel niemand heeft daar een gevoel bij dat rationeel klopt. Alle deelnemers aan een loterij zijn daar een goed voorbeeld van. Als je een gevaar nog nooit hebt meegemaakt en niemand ervan kan verhalen, dan beschouwen we de kans dat het daadwerkelijk gebeurt als nihil en verwachten we bij 20% kans op regen niet dat het droog blijft? De uitspraak dat de kans op een overstroming in Nederland 1 op 4000 jaar is, interpreteren we graag als 'over' 4000 jaar. Die kans blijft echter elke dag hetzelfde.

Risico en gevaar relateren we ook aan (zelf)vertrouwen en de mate waarin we de situatie onder controle (denken) te hebben. Zo kan een bestuurder van een Audi A4 met winterbanden veel (zelf)vertrouwen hebben, gecombineerd met een 'in-control' gevoel, dat hij/zij zelf met glad weer geen reden ziet om langzamer te rijden.

Door de evolutie zijn we geconditioneerd om op praktische wijze met risico's in ons leven om te gaan. Het valt vaak niet mee om dit los te laten, als het nodig is.

Uit studies naar dieren in het verkeer blijkt dat er een aantal gemeenschappelijke kenmerken zijn van locaties met een hoog risico. Deze zijn vaak in gebieden waar wegen door de leefomgeving van een bepaalde diersoort lopen. Dus buiten de bebouwde kom in natuur op plekken waar bosschages, beken en sloten de weg kruisen. En in die gebieden met name de lange, brede, rechte stukken weg met glooiende bochten. De veronderstelling is dat bij goede eigenschappen van de weg (lang, breed en recht) automobilisten de neiging hebben om zich veiliger en zekerder voelen, en dus sneller gaan rijden.

Dierlijk gedrag is gerelateerd aan de "vecht-of-vlucht reactie". Er is een bepaalde hoeveelheid ruimte waarin een dier zich veilig voelt. Zodra die grens wordt geschonden is de reactie van het dier onvoorspelbaar. Zelfs als een dier u ziet kan het nog steeds voor uw voertuig springen. De meeste dieren leven samen zoals reeën, wilde zwijnen en edelherten. Als één dier de weg kruist, kunnen anderen volgen. Bovendien kan het omkeren en de weg opnieuw oversteken. Dus ook dieren die rustig aan de kant van de weg staan kunnen op de weg komen.

In een poging om te voorkomen dat roofdieren hen vangen, vluchten veel dieren. Zij proberen daarbij de achtervolger te ontwijkend. Daarbij maken ze zoveel mogelijk snelheid om plotseling uit het zicht van de predator te vluchten. Dat is ook waarom bijvoorbeeld herten plotseling springen voor een onverwacht voorwerp zoals een voertuig. De dieren zijn als het ware "geprogrammeerd" om te reageren op een bedreiging.

Net als voor mensen is een weg een gevaarlijke plaats. Maar ook voor wilde dieren hebben wegen voordelen waar ze door worden aangetrokken. Bijvoorbeeld omdat de weg een opening vormt in de begroeiing, warmte biedt en voedsel en mineralen levert. In de winter is de weg makkelijk begaanbaar en in de zomer zorgt de wind voor verlichting tegen bijtende insecten.