KcR helpt initiatiefnemers om samen te werken met experts en open te communiceren met de bermbeheerders, vrijwilligers en partners, zodat hun ervaringen met wildspiegels gaan bijdragen aan slimme en onderbouwde keuzes.
Rol van lokale initiatiefnemer
- Sturen: Doel uitwerken, benodigdheden bepalen en het initiatief vormgeven
- Monitoren: Verzamelen van praktijkervaring door systematisch onderhoud en monitoren van wildaanrijdingen.
- Samenwerken: Samenwerking zoeken met faunabeheerders, wegbeheerder, verkeersdeskundigen en ecologen voor objectieve evaluatie.
- Analyseren: Vergelijken alternatieve maatregelen bij het adviseren van de wegbeheerder en lokale-overheid over effectieve oplossingen.
- Communiceren: Transparant communiceren en resultaten delen met weg(berm)beheerder bijv. gemeente en lokale belanghebbenden, helpt eventuele discussies feit-gedreven in plaats van mening-gedreven.
- Voorlichten: Voorlichting en het betrekken van direct belanghebbenden vergroot het draagvlak en de bewustwording.
Hoe een lokaal initiatief bijdraagt aan verminderen wildaanrijdingen?
Door als lokaal initiatief gestructureerd te werken, ervaringen te delen en samen te werken met experts, kun je het plaatsen van wildspiegels minder ‘mening-gedreven’ en meer ‘feit-gedreven’ maken. Dit helpt om tot betere keuzes te komen voor mens én dier.
Een lokaal initiatief draagt bij door:
- Praktijkervaring verzamelen
- Monitoring: Houdt systematisch bij waar en wanneer wildspiegels worden onderhouden en of er aanrijdingen met wild plaatsvinden.
- Data delen: Verzamelt en deelt cijfers over het aantal aanrijdingen vóór en na het onderhoud van de spiegels.
- Observaties: Noteert ook andere waarnemingen, zoals gedrag van dieren bij de spiegels.
- Transparante communicatie
- Open rapportage: Deelt de resultaten en ervaringen met de weg(berm)beheerder(s) en andere belanghebbenden.
- Dialoog: Organiseert ontmoetingen waarin de bevindingen worden besproken en ruimte wordt geboden voor vragen en meningen.
- Samenwerking met experts
- Faunabeheerders, ecologen of verkeersdeskundigen: Helpt deskundigen bij het interpreteren van de resultaten en adviseren over verbeteringen.
- Wetenschappelijke aanpak: Werkt waar mogelijk samen met lokale onderzoeksinstellingen aan een objectieve evaluatie.
- Bewustwording en educatie
- Voorlichting: Legt uit wat wildspiegels zijn, wat ze (mogelijk) doen, en waarom het onderhoud belangrijk is.
- Betrek de buurt: Laat belanghebbenden meedenken en meehelpen, zodat het draagvlak groeit.
- Alternatieven onderzoeken
- Vergelijking: Kijkt ook naar andere maatregelen (zoals waarschuwingssystemen en wildrasters) en vergelijkt de effecten.
- Adviesrol: Bundelt de ervaringen en adviseerd de weg(berm)beheerder over wat wel en niet werkt.
Praktische aanbevelingen voor coördinator vrijwilligersgroep
Een lokaal initiatief kan snel meer gaan omvatten dan oorspronkelijk bedoelt dan is het volgende voor de coördinator van het initiatief van belang:
- Leg afspraken over rollen, verantwoordelijkheden en samenwerking bijvoorbeeld met de gemeente schriftelijk vast.
- Maak onderscheid tussen faciliteren en zelf aansturen van vrijwilligers en leg dit expliciet vast.
- Deel resultaten en ervaringen actief met alle betrokkenen om draagvlak en effectiviteit te vergroten.
- Stel duidelijke protocollen en veiligheidsinstructies op voor het werken langs de weg.
- Geef vrijwilligers vooraf een korte training en zorg voor begeleiding door een coördinator.
- Sluit een passende vrijwilligersverzekering af en controleer de dekking voor alle activiteiten.
- Registreer incidenten en evalueer na afloop om het protocol te verbeteren.
- Werk AVG-proof: verzamel alleen noodzakelijke gegevens en vraag toestemming voor gebruik.
Tips voor het faciliteren van wildspiegelsplaatsen
Als je met een lokaal initiatief wildspiegels gaat plaatsen, zijn er een aantal punten waar je op moet letten:
- Afstemmen met beheerders fauna en weg(berm)
- Toestemming: Wildspiegels zijn vaak eigendom geworden van en staan op gronden van een overheid zoals gemeente of provincie. Overleg altijd eerst met de betreffende wegbeheerder over jullie plannen.
- Samenwerking: Soms zijn er al onderhoudsovereenkomsten of -contracten. Misschien kun je aansluiten bij die bestaande initiatieven.
- Veiligheid
- Sturing: Training/Vrijwilligersprotocol/Veiligheidsinstructie helpen om risico’s te beperken en het vertrouwen van de gemeente en deelnemers te vergroten.
- Veilig werken: Zorg dat vrijwilligers veilig langs de weg kunnen werken (denk aan hesjes, verkeersborden en eventueel begeleiding).
- Verkeersmaatregelen: Overleg met de wegbeheerder of tijdelijke verkeersmaatregelen nodig zijn.
- Inventarisatie
- Locaties in kaart brengen: Maak een overzicht van waar de wildspiegels staan en de staat van onderhoud.
- Status bijhouden: Noteer welke spiegels ontbreken, beschadigd of vuil zijn.
- Onderhoudsplan
- Frequentie: Bepaal wanneer het spiegelonderhoud moet het meest effecties is en er dus gecontroleerd en schoongemaakt moet worden. (zie piek in aanrijdingen!)
- Materialen: Zorg voor een reserve aan spiegels voor vervangen en de juiste schoonmaakmiddelen.
- Communicatie
- Met vrijwilligers: Start tijdig de communicatie en maak duidelijke afspraken over wie wat doet en wanneer. Benoem de risico’s en aansprakelijkheid.
- Met buurtbewoners: Informeer de omgeving over het initiatief, bijvoorbeeld via een lokale krant of social media.
- Financiering
- Kosten: Zorg voor financiering dan wel aanvoer voor aanleg en onderhoud, Bijvoorbeeld: materialen, hesjes, eventueel vrijwilligers verzekering.
- Subsidies; Informeer bij de wegbeheerder of er subsidies, fondsen of verzekeringen zijn voor lokale verkeersveiligheidsinitiatieven.
- Resultaten delen
- Rapportage: Houd bij wat er gedaan is en deel de resultaten met de belanghebbenden.
- Succesverhalen: Deel positieve effecten, bijvoorbeeld minder aanrijdingen met wild.
Resultaten delen
Om risico’s te beperken en het vertrouwen van de deelnemers waaronder weg(berm)beheerder te vergroten delen we kennis en resultaten. Aanleiding, maatregel en resultaat zijn daarin essentieel. Zonder nut en noodzaak zijn er namelijk onvoldoende middelen beschikbaar.
In het geval van wildspiegels gaat het dan om het afhandelen van wildaanrijdingen en het plaatsen van wildspiegels.
De essentiële elementen zijn:
- Afhandelen van wildaanrijdingen en valwild
- Plaatsen van wildspiegels
- Rapportage en documentatie plaatsen wildspiegels (lokaal initiatief)
Op basis van de gevonden informatie zijn er naast het voorliggende document een aantal essentiële elementen die je in een rapportage over wildaanrijdingen en het gebruik van wildspiegels moet opnemen om nut, noodzaak en effectiviteit goed te onderbouwen:
✅ 1. Aanleiding (Probleemstelling)
- Huidige situatie en trends: aantal en lokatie wildaanrijdingen per jaar, hotspots en pieken.
- Risicofactoren: seizoensinvloeden (uit één vallen sprongen, zetten reekalveren, paartijd, klok verzetten), verkeersintensiteit, landschapsonderhoud en oogsten, landschapsstructuur (bosranden, landbouwgronden), snelheid.
- Doelstelling: waarom wordt de maatregel overwogen? (bijv. kostenreductie, verkeersveiligheid, dierenwelzijn).
✅ 2. Maatregel (Beschrijving en Implementatie)
- Type maatregel: wildspiegels (reflectoren), dynamische verkeer-/wildwaarschuwingssystemen, rasters, ecoducten.
- Technische details:
- Plaatsing (type reflector, reflectiehoek, reflectorhoogte, afstand).
- Onderhoud (controleren op vegetatie, scheefstand, ontbreken,vuil).
- Beoogd werkingsprincipe: Bijvoorbeeld: reflectie van koplamplicht om dieren te waarschuwen. Let op: Het effect van beschermen is groei populatie. Onervaren dieren moeten het risico en het signaal van wildspiegel nog leren kennen.
✅ 3. Resultaat (Monitoring en Effectiviteit)
- Effectmeting:
- Voor- en na-analyse van aanrijdingscijfers op trajecten met en zonder wildspiegels.
- Eventueel gebruik van controlegroepen of referentieroutes.
- Succesfactoren:
- Correcte plaatsing en onderhoud.
- Lage begroeiing in bermen.
- Combinatie met andere maatregelen (bijv. snelheidsverlaging, rasters)[6][7].
- Beperkingen:
- Geen hard bewijs voor structurele effectiviteit van wildspiegels alleen.
- Risico op gewenning bij dieren.
- Alternatieven zoals wildrasters en dynamische waarschuwingssystemen zijn effectiever, maar duurder[5].
✅ 4. Kosten en Baten
- Kosten: aanschaf, plaatsing, onderhoud.
- Baten: reductie in aanrijdingen, minder schadeclaims, minder dierenleed.
✅ 5. Rapportagestructuur
Een goed rapport bevat minimaal:
- Inleiding: aanleiding, doel, scope.
- Analyse: data over aanrijdingen, risicogebieden.
- Beschrijving maatregel: technische details, locatiekeuze.
- Resultaten: effectmetingen, evaluatie.
- Conclusie en aanbevelingen: nut, noodzaak, alternatieven.