Overstekend wild

Je kent het vast wel: dat verkeersbord met het springende hert erop — bord J27. Het waarschuwt voor overstekend wild. Maar wees eens eerlijk: doe jij er iets mee als je het ziet? Rijd je langzamer? Kijk je beter om je heen? Of denk je: “Ach, ik heb nog nooit een ree of hert de weg zien oversteken.”

Dat dacht ik ook. Totdat een kennis een ree aanreed. Het dier overleefde het niet, en de auto was zwaar beschadigd. Toen ik erover ging lezen, schrok ik: elk jaar worden in Nederland meer dan 7.000 reeën, herten en wilde zwijnen aangereden. Dat zijn er bijna 50 per dag. En dat is nog maar een deel van het totaal — egels, konijnen, ganzen en andere dieren meegerekend gaat het om meer dan een miljoen aanrijdingen per jaar.

Waarom we risico’s vaak verkeerd inschatten
We zijn geneigd risico’s te onderschatten, zeker als we ze zelf nog nooit hebben meegemaakt. Pas als iemand in onze omgeving iets overkomt, voelen we hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn. Dan krijgt een abstract gevaar ineens een gezicht.

En hoe zit het met de kans dat het jou overkomt? Die schatten we vaak verkeerd in. Net zoals we denken dat 20% kans op regen betekent dat het waarschijnlijk droog blijft. Of dat een overstroming die “eens in de 200 jaar” voorkomt, pas over 200 jaar zal gebeuren. Maar die kans is er elke dag opnieuw.

Vertrouwen is niet hetzelfde als veiligheid
We vertrouwen op onze rijvaardigheid, op onze auto, op de weg — en op de wegbeheerder. Dat vertrouwen geeft ons het gevoel dat we de situatie onder controle hebben. Maar juist dat gevoel van controle kan ons blind maken voor risico’s die we niet direct zien aankomen. Zeker als je in een stevige auto rijdt, met goede banden en ervaring, lijkt er weinig aan de hand.

Toch zijn waarschuwingsborden, wildspiegels en andere signalen er niet voor niets. . Ze waren de moeite waard om te plaatsen en zijn er om ons te helpen. Als we elkaar helpen die signalen te herkennen en begrijpen, kunnen we samen het risico op aanrijdingen verkleinen. Een beetje oplettendheid op het juiste moment maakt echt verschil — voor onze eigen veiligheid én die van de dieren.

Naar artikel: 22/02/2010 Harry Draijer

Wilde dieren gedragen zich anders dan wij gewend zijn in het verkeer. Door hun gedrag beter te begrijpen, kunnen we als bestuurders beter anticiperen en samen ongelukken helpen voorkomen. Hieronder vind je een aantal belangrijke inzichten die je kunnen helpen om veiliger te rijden in gebieden waar wild voorkomt.

---

🦌 Dieren reageren instinctief

Veel dieren reageren vanuit hun natuurlijke vecht-of-vluchtreactie. Ze voelen zich veilig binnen een bepaalde afstand. Zodra die grens wordt overschreden — bijvoorbeeld door een naderend voertuig — kan hun gedrag plotseling en onvoorspelbaar worden. Zelfs als een dier je ziet aankomen, kan het alsnog de weg opspringen.

---

🐗 Dieren zijn zelden alleen

Reeën, wilde zwijnen en edelherten leven vaak in groepen. Als je één dier ziet oversteken, is de kans groot dat er meer volgen. Soms keert een dier zelfs terug over de weg. Ook dieren die rustig aan de kant lijken te staan, kunnen plotseling oversteken. Samen alert zijn op dit gedrag helpt ongelukken voorkomen.

---

🌀 Waarom zigzaggen reeën?

Reeën en andere prooidieren proberen roofdieren te ontwijken door onverwachte bewegingen te maken. Als ze schrikken van een auto, kunnen ze plotseling zigzaggen of springen — niet omdat ze ‘dom’ zijn, maar omdat hun instinct hen dat ingeeft.

Dieren vluchten het liefst onder omstandigheden die ze kennen en vertrouwen — bijvoorbeeld richting dekking of een bekende route. Maar als de paniek toeslaat, kan dat vluchtgedrag onvoorspelbaar worden. Soms raken ze verstrikt in de lichtbundel van een voertuig. Buiten dat felle licht zien ze geen duidelijk alternatief meer, waardoor ze blijven bewegen binnen het verlichte gebied — precies waar het gevaar zich bevindt.

---

🛣️ Wegen trekken dieren aan

Wegen zijn voor dieren aantrekkelijk: bermen bieden voedsel, warmte en beschutting. Ze vormen ook grenzen tussen territoria en zijn makkelijk begaanbaar. In de zomer zoeken dieren er verkoeling door de wind. Het is dus niet vreemd dat je juist op of langs de weg dieren kunt tegenkomen.

---

📍 Waar is het risico het grootst?

Aanrijdingen gebeuren vaak buiten de bebouwde kom, op plekken waar wegen door natuurgebieden lopen — denk aan bossen, beken of weilanden. Vooral rechte stukken na bochten zijn risicovol: bestuurders voelen zich daar veilig en rijden vaak sneller, terwijl dieren juist daar oversteken.

---

🕒 Wanneer is het risico het grootst?

Aanrijdingen kunnen het hele jaar en op elk moment van de dag gebeuren. Toch is het risico het grootst tussen 19:00 en 07:00 uur, vooral in het voorjaar en najaar. Dan zijn veel dieren actief en is het zicht vaak beperkt.

---

🏙️ Ook in de stad?

Zeker. Wilde dieren komen steeds vaker voor in stedelijke gebieden. Verbindingswegen tussen woonwijken en buitengebieden doorkruisen hun leefgebied. Omdat we zulke wegen goed kennen, letten we vaak minder op. Juist daar is het belangrijk om alert te blijven — zeker als de snelheid beperkt is tot 60 km/u.

---

🚗 Wat zijn de gevolgen van een botsing?

Een botsing met een groot dier zoals een ree of wild zwijn kan ernstige schade veroorzaken — aan het dier, aan je voertuig en mogelijk ook aan jezelf of je passagiers. Hoe harder je rijdt, hoe langer je remweg. Bij 80 km/u kun je nog op tijd stoppen als een dier op 60 meter afstand de weg op springt. Bij 100 km/u lukt dat niet meer: je botst dan met meer dan 60 km/u op het dier.

---

Samen maken we het verschil

Door deze weetjes te delen en elkaar te helpen alert te blijven, vergroten we samen de veiligheid op de weg. Kleine aanpassingen in gedrag — zoals het herkennen van risicoplekken, extra opletten bij natuur en waarschuwingsborden, snelheid minderen op risicoplekken — kunnen een groot verschil maken.

• Verminder je snelheid
• Focus op jouw route
• Wijk niet uit

Rijd bewust
Als reeën op je pad komen: Gebruik je rem! Ernstige botsingen met obstakels naast de weg kunnen optreden als je de controle over het voertuig verliest bij het ontwijken van een dier. Pompend remmen en stuur naar waar je naartoe wil.

Let op de verkeersborden en andere waarschuwende verkeersmaatregelen
Wegbeheerders plaatsen langs wegen met veel wildaanrijdingen verkeersmaatregelen zoals verkeersborden, wildspiegels, wildreflectoren en afrastering. Wees dan gewaarschuwd: Rijd bewust!

De verkeersmaatregelen zijn aanwijzingen dat eerder op die plek veel wildaanrijdingen zijn geweest. Het zien van de verkeersmaatregelen is daarom het signaal dat daar wildaanrijdingen plaatsvinden. Het is beter dat 'signaal' niet te negeren.

Verminder snelheid.
Bij lagere snelheden verbetert het reageren aanzienlijk. Wees voorbereid op onvoorspelbare omstandigheden zoals gedrag en meer dieren. Veel dieren reizen niet alleen, dus wanneer er één dier is, kunnen er meer komen. Let met name op moeder/nakomelingen combinaties.

Snelheid is een bepalende factor in botsingen. Snelheid vermindert de mogelijkheden een gevaarlijke situatie te vermijden. Sommige studies zien signalen dat aanrijdingen met dieren meer voorkomen dan verwacht op heldere, droge nachten en op lange rechte stukken. Vermoedelijk omdat bestuurders in die omstandigheden de neiging hebben om sneller te rijden. Doe dat niet!

Wat als een botsing onvermijdelijk lijkt?
Er is geen andere, verstandige, keus dan proberen uw route te blijven rijden. Daardoor heeft u de situatie meer onder controle. U heeft onbewust meer tijd, minder snelheid en dus kracht op het moment van de botsing. Dus: Als de botsing onvermijdelijk lijkt: kijk niet naar het dier maar focus u op uw route. Onbewust stuurt u het voertuig namelijk naar de plaats waar u naar kijkt. Rem krachtig en snel, trek niet aan het stuur, laat vlak voor de botsing het rempedaal los en rem weer na de botsing. De auto zal dan de neus omhoog veren waardoor er minder kans is dat het dier door de voorruit zal komen.

Gebruik uw voertuig
Houdt voorruiten, koplampen, knipperlichtinstallatie en achterlichten schoon en draag altijd de veiligheidsgordel. Gebruik indien mogelijk groot licht om uw gezichtsveld breder en dieper te maken. Bestuurders kunnen toeteren en met de lampen knipperen om de dieren van de weg te schrikken. En uw voertuig is uw bescherming om de gevolgen tot een minimum te beperken.